دستگاه دیونایزر دستگاهی است که آب بسیار خالص و بدون املاح تولید می کند. در برخی مشاغل و صنایع مانند آزمایشگاهها، داروسازی، آکواریوم و تولید قطعات الکترونیکی نیاز به استفاده از آب خالص با هدایت الکتریکی (EC) بسیار پایین است.
آب دیونیزه و آب مقطر، هر دو آب با خلوص بسیار بالا هستند که از دو روش مختلف تولید میشوند. آب مقطر از جوشاندن آب و تبدیل مجدد بخار آب به مایع تولید می شود که تمامی املاح و یونهای محلول در آب در این فرآیند از آب حذف میشوند.
اما در دستگاههای دیونایزر، جداسازی یونهای محلول در آب از روش دیگری انجام میشود. در این روش آب ضمن عبور از تعدادی فیلتر و رزین تبادل یونی، تمامی یونهای محلول را از دست داده و تبدیل به آب خالص میشود.
علیرغم اینکه خلوص آب مقطر از آب دیونیزه بیشتر است، اما با توجه به هزینه و زمانبر بودن فرآیند تقطیر، در بسیاری از موارد امکان استفاده از آب دیونیزه برای مصارف مد نظر کاملاً مناسب و به صرفه می باشد.
آب بصورت عادی معمولاً حاوی مقادیر زیادی از یونهای مختلف مانند کلسیم، منیزیوم، سدیم، کلراید، آهن و ... میباشد. در دستگاههای دیونایزر، آب پس از عبور از چند فیلتر پیش تصفیه ابتدا ضمن عبور از ممبران (Membrane) که نوعی غشاء نیمه تراوا است، بخش عمدهای از یونهای محلول در خود را از دست میدهد و در بخش بعدی آب وارد فیلتر و یا ستون رزین تبادل یونی (Ion Exchange Resin) از نوع ترکیبی آنیون (Anion) و کاتیون (Cation) میشود.
در این مرحله، آنیونها (یونهای با بار الکتریکی منفی)ی باقیمانده محلول در آب مانند کلراید، سولفات، نیترات و فلوراید جای خود را به یون -OH و کاتیون ها (یونهای با بار الکتریکی مثبت) جای خود را به یون +H موجود در ساختار دانههای رزین داده و به این ترتیب، آب کاملاً خالص تولید میشود.
دستگاههای دیونایزر در ظرفیتهای مختلف قابلیت طراحی و تولید هستند. مهمترین پارامترهای لازم برای طراحی دستگاه دیونایزر عبارتند از:
- مقدار TDS (میزان املاح محلول) آب ورودی به دستگاه
- حداکثر مصرف روزانه
طول عمر فیلترها و رزین استفاده شده در دستگاههای دیونایزر و به تبع آن هزینه نگهداری دستگاه هم به همین دو پارامتر اصلی اشاره شده مرتبط است.
