ضد عفونی استخر با دستگاه کلرزن نمکی، فرآیندی است که در آن از محلول آب و نمک (با غلظت 2500 تا 6000 ppm) برای تولید کلر استفاده می شود. دستگاه کلرزن نمکی با استفاده از روش الکترولیز، نمک طعام (NaCl) را به اسید هیپوکلریک (HClO) و هیپوکلریت سدیم (NaClO) که دو عنصر اکسید کننده و ضد عفونی کننده قوی هستند تبدیل کرده و آن ها را وارد آب استخر می کنند. بنابراین، استخری که با دستگاه کلرزن نمکی ضدعفونی می شود، در واقع یک استخر بدون کلر نیست. بلکه بجای اضافه کردن مستقیم کلر در آن، از الکترولیز نمک، برای تولید کلر استفاده می شود.
کلری که توسط روشهای معمول کلرزنی وارد استخر می شوند، به دو صورت "کلر آزاد" و "کلر ترکیبی" در آب در می آیند. کلر آزاد، موجب ضد عفونی و از بین بردن باکتری ها و میکروارگانیسم ها می شود، اما بخشی دیگر از کلر بجای آنکه صرف ضدعفونی شود، با سایر مواد شیمیایی شروع به ترکیب شدن می کند (کلر ترکیبی). یکی از این مواد شیمیایی که کلر تمایل زیادی به ترکیب با آن دارد، "آمونیاک" است. آمونیاک موجود در آب استخر معمولاً ناشی از ترشحات عرق بدن شناگران و ادرار آنها است. ترکیب کلر با آمونیاک، تشکیل ماده ای به نام "کلرامین" می دهد. حضور کلرامین در آب استخر، باعث ایجاد بوی زننده کلر و سوزش چشم و پوست شناگران می شود. وجود میزان قابل توجه کلرامین، به دلیل کمبود کلر آزاد است. لذا، زمانی که مقدار کلرامین زیاد شود، نشاندهنده کمبود مقدار کلر آزاد در آب استخر بوده و می بایست به استخر، "شوک کلر" وارد شود. برای این کار، می بایست میزان استفاده از کلر را بشدت افزایش داده (مثلاً بین 5 تا 10 برابر حالت عادی، به آب کلر اضافه کنیم) و پس از 24 ساعت، سیستم تصفیه استخر را روشن کنیم تا به تدریج میزان کلر کاهش یابد. یکی از مزایای استفاده از دستگاه کلرزن نمکی، این است که با توجه به تولید دائم و پیوسته کلر آزاد، میزان کلرامین تشکیل شده در استخر را کاهش می دهد.
البته حتی با استفاده از دستگاه کلرزن نمکی، تعادل شیمیایی آب استخر می بایست همواره اندازه گیری و کنترل شود. کاهش میزان کلر نسبت به اندازه مطلوب در استخری که از کلر زن نمکی در آن استفاده می شود، می تواند به دلایل مختلف از جمله کمبود نمک در آب استخر، نیاز بالای استخر به کلر، در معرض نور آفتاب بودن استخر و یا مشکلی در دستگاه کلر زن نمکی باشد. همچنین، میزان نمک در آب می تواند به واسطه مواردی مانند سرریز آب استخر، بک واش فیلتر و یا رقیق شدن آب استخر به دلیل بارش باران، کاهش پیدا کند.
سل دستگاه کلرزن نمکی، از دو صفحه موازی با جنس تیتانیوم با روکش روتنیوم و یا گاهی ایریدیوم تشکیل شده است. در مدلهای قدیمی تر این دستگاه ها، بجای صفحات فلزی یکپارچه، از صفحات سوراخدار استفاده می شد. عملیات الکترولیز، باعث جذب یونهای کلسیم و منیزیم و سایر املاح به سطح فلز سل می شود. به همین دلیل است که با توجه به کیفیت آب استخر و مدت استفاده از دستگاه (پیشنهاد شرکت هایوارد: هر سه ماه یا 500 ساعت استفاده)، می بایست نسبت به بازرسی و تمیز کردن رسوبات ناشی از سختی آب استخر روی سل های دستگاه کلرزن نمکی اقدام نمود. برای تمیز کردن رسوبات سختی سل های دستگاه، می توانید از محلول اسید کلریدریک با نسبت 1 به 15 اسید به آب، استفاده کنید. وجود رسوب روی سل های دستگاه باعث کاهش عملکرد آن شده و در صورت عدم بازرسی و شستشوی بموقع، موجب خرابی و تعویض قطعه و یا نیاز به شستشو با اسید خیلی قوی خواهد بود.
رسوب سختی در صفحه "کاتود" سل نمکی اتفاق می افتد. در برخی از دستگاه های جدید تر، سل های کلرزن نمکی به نحوی طراحی شده اند که بار الکتریکی سل ها به تناوب تغییر می کند. در این طراحی، رسوبات ایجاد شده روی سل در حالت کاتود، با تغییر بار سل، مجدداً تا حدی در آب حل می شود. نیاز به بازرسی و تمیز کردن این دستگاه ها با توجه به این طراحی نسبت به دستگاه های قدیمی تر، کمتر است اما به صفر نمی رسد.
برای افزایش سطح عملکرد دستگاه کلرزن نمکی، باید ملاحظات مختلفی را مد نظر قرار داد. مثلاً در صورتی که از این دستگاه در استخر روباز استفاده می شود، می توان از اسید سیانوریک برای افزایش ماندگاری کلر تولید شده و بالا بردن مقاومت آن در برابر اشعه ماوراء بنفش خورشید استفاده کرد. مقدار مناسب اسید سیانوریک، بین 20 تا 50 ppm است. از طرف دیگر، PH آب استخر نیز می بایست در بازه 7.2 تا 7.8 نگه داشته شود. عدد PH حدود 7.2، بهترین حالت برای اثربخشی کلر در آب است. میزان تقریبی نمک در آب استخری که با کلرزن نمکی ضدعفونی می شود، بین 3000 تا 5000 ppm است. لازم به ذکر می باشد که این مقدار نمک، نسبت به نمک موجود در اقیانوس ها که حدود 35000 ppm است بسیار ناچیز است.
باید توجه داشت که به تدریج و با تزریق کلر توسط دستگاه، PH آب استخر افزایش پیدا می کند. بنابراین، باید ضمن اندازه گیری دقیق شرایط کیفیت آب، با افزودن مواد شیمیایی لازم، از تعادل شیمیایی آب استخر، اطمینان حاصل کنیم.
با کاهش میزان نمک در استخری که از دستگاه کلرزن نمکی استفاده می کند، نیاز به اضافه کردن مجدد نمک خواهد بود. اولین نکته مهمی که در این مورد می بایست مد نظر قرار گیرد، این است که در زمان اضافه کردن نمک به استخر، حتماً دستگاه کلرزن نمکی خاموش باشد. کلرزن نمکی تا زمانی که نمک ریخته شده در استخر، کاملاً حل نشده باشد، می بایست خاموش باشد. نمک به هیچ وجه مستقیماً داخل اسکیمر ریخته نشود. بهترین محل برای ریختن نمک، بخش کم عمق استخر است. برای کمک به حل شدن نمک در استخر، پمپ تصفیه استخر را روشن کنید تا با گردش آب، نمک با سرعت بیشتری حل شود. ضمن اینکه با استفاده از برس استخر هم می توان به حل شدن سریعتر نمک کمک کرد. مدت زمان لازم برای حل شدن نمک ممکن است حتی به 24 ساعت هم برسد. بعد از حل شدن کامل نمک، دستگاه کلرزن نمکی روشن شود.
فرآیند الکترولیز در دستگاه کلرزن نمکی باعث تولید مقداری هیدروکسید سدیم (NaOH) در آب استخر شده و به تبع آن PH آب استخر نیز افزایش خواهد یافت. برای کاهش PH و ایجاد تعادل در آن، نیاز به تزریق اسید کلریدریک (HCl) می باشد. تزریق پیوسته اسید کلریدریک، علاوه بر کاهش PH و قلیائیت آب استخر، باعث تبدیل مجدد هیدروکسید سدیم به نمک طعام شده و می تواند مجدداً در دستگاه کلر زن نمکی به کلر تبدیل شود. لذا این کار عملاً میزان مصرف نمک طعام را در سیستم کاهش می دهد. واکنش شیمیایی فرآیندهای ذکر شده به شرح زیر می باشند:
با توجه به مطالب ارائه شده، می توان مزایا و محدودیت های استفاده از دستگاه کلرزن نمکی را به شرح زیر جمعبندی نمود:
- تولید پیوسته و آسان کلر و تزریق آن در آب استخر
- راحت شدن از سختی استفاده از پودر یا قرص کلر بصورت روزانه و یا چند روزه
- کاهش نیاز به دادن شوک کلر در استخر
- کاهش تولید کلرامین در استخر نسبت به روش سنتی کلرزنی به دلیل تولید و تزریق پیوسته کلر – همانطور که اشاره شد، کلرامین، منشأ بوی نامطبوع کلر و ایجاد سوزش در پوست و چشم شناگران است.
- کاهش احتمال کدر شدن آب و ایجاد جلبک در استخر به دلیل تولید و تزریق پیوسته کلر
- جلوگیری از افزایش سختی آب استخر به دلیل جذب یونهای کلسیم و منیزم به سل های دستگاه کلرزن نمکی
- هزینه نگهداری پاینتر به دلیل ارزان تر بودن قیمت نمک نسبت به کلر
- هزینه اولیه بالای خرید دستگاه نسبت به روش های معمول کلرزنی
- هزینه بالای تعمیرات و جایگزین کردن قطعات کهنه با نو
- احتمال خوردگی در برخی قطعات فلزی در صورت بالا بودن غلظت نمک در استخر
نظرات